Keganasan rumah tangga merupakan satu isu serius yang memberi kesan negatif yang mendalam dan impak besar kepada mangsa, keluarga dan masyarakat. Ia bukan sahaja menimbulkan kemudaratan fizikal seperti kecederaan dan masalah kesihatan kronik, tetapi juga menjejaskan kesihatan mental mangsa, menyebabkan trauma, kemurungan dan kebimbangan.
Kesan ini turut melimpah kepada kanak-kanak yang menyaksikan atau mengalami penderaan, menjejaskan perkembangan emosi dan sosial mereka serta meningkatkan risiko untuk meneruskan kitaran keganasan antara generasi.
Impak Negatif Keganasan Rumah Tangga
Kesan keganasan rumah tangga boleh dikategorikan kepada tiga aspek utama, iaitu kesan kepada mangsa, kesan kepada keluarga dan kesan kepada masyarakat.
Kesan kepada mangsa
1. Kecederaan fizikal
Mangsa keganasan rumah tangga sering mengalami pelbagai jenis kecederaan fizikal akibat penderaan yang dialami. Ini termasuk lebam, luka, patah tulang, kecederaan organ dalaman dan ketidakupayaan kekal. Dalam kes yang lebih teruk, keganasan rumah tangga boleh membawa kepada kematian. Menurut laporan oleh Polis Diraja Malaysia (PDRM), sebanyak 29 kes kematian akibat keganasan rumah tangga telah dilaporkan di Malaysia dari tahun 2015 hingga 2020.
Kecederaan fizikal ini bukan sahaja menyebabkan kesakitan dan penderitaan kepada mangsa, tetapi juga boleh mengakibatkan kesan kesihatan jangka panjang seperti sakit kronik, masalah neurologi dan disfungsi sistem imun. Mangsa mungkin memerlukan rawatan perubatan yang ekstensif dan berkemungkinan menghadapi kesukaran dalam menjalani aktiviti harian atau bekerja akibat kecederaan yang dialami.
2. Masalah kesihatan mental
Trauma yang dialami oleh mangsa keganasan rumah tangga sering membawa kepada pelbagai masalah kesihatan mental. Ini termasuk kemurungan, gangguan kebimbangan, gangguan tekanan selepas trauma (PTSD) dan gangguan penyalahgunaan bahan. Menurut satu kajian oleh Universiti Sains Malaysia pada tahun 2018, kira-kira 61.3% mangsa keganasan rumah tangga di Malaysia mengalami kemurungan, manakala 39.8% mengalami PTSD.
Pengalaman penderaan yang berulang dan berpanjangan boleh merosakkan harga diri dan keyakinan diri mangsa, menyebabkan mereka berasa tidak berdaya, takut dan terperangkap dalam hubungan yang memudaratkan. Mangsa mungkin mengalami kesukaran untuk mempercayai orang lain, membentuk hubungan yang sihat atau berfungsi secara normal dalam kehidupan seharian. Dalam sesetengah kes, trauma yang dialami juga boleh membawa kepada idea atau percubaan membunuh diri.
3. Kesan terhadap kesihatan seksual dan reproduktif
Mangsa keganasan seksual dalam hubungan intim sering mengalami pelbagai masalah kesihatan seksual dan reproduktif. Ini termasuk kecederaan alat kelamin, jangkitan kuman kelamin (STI), kehamilan yang tidak dirancang dan komplikasi kehamilan. Menurut satu kajian oleh Universiti Kebangsaan Malaysia pada tahun 2020, kira-kira 20% mangsa keganasan rumah tangga di Malaysia melaporkan mengalami keganasan seksual, dengan 12% daripadanya mengalami kehamilan yang tidak dirancang akibat rogol dalam perkahwinan.
Pengalaman keganasan seksual juga boleh menyebabkan mangsa berasa takut atau bersalah terhadap aktiviti seksual, mengalami kesukaran untuk mencapai kepuasan seksual atau mengelak daripada hubungan intim secara total. Ini boleh memberi kesan negatif terhadap kualiti hubungan dan kesejahteraan emosi mangsa dalam jangka masa panjang.
4. Kesan terhadap pekerjaan dan kewangan
Keganasan rumah tangga sering menjejaskan keupayaan mangsa untuk bekerja atau mengekalkan pekerjaan mereka. Mangsa mungkin terpaksa bercuti atau ponteng kerja akibat kecederaan fizikal, tekanan emosi atau kerana perlu menghadiri prosiding undang-undang. Dalam sesetengah kes, pelaku mungkin menghalang mangsa daripada bekerja sebagai satu bentuk kawalan atau penderaan ekonomi.
Kehilangan pekerjaan atau ketidakstabilan pekerjaan ini boleh menyebabkan mangsa berdepan dengan masalah kewangan, termasuk kesukaran untuk menyara diri dan anak-anak, hutang dan risiko kehilangan tempat tinggal. Menurut laporan oleh Women’s Aid Organisation (WAO) pada tahun 2019, kira-kira 37% mangsa keganasan rumah tangga di Malaysia mengalami penderaan ekonomi, di mana pelaku mengawal akses mereka kepada wang atau sumber kewangan.
Kesan kepada keluarga
1. Kesan terhadap kanak-kanak
Keganasan rumah tangga memberi kesan yang mendalam dan berkekalan terhadap kanak-kanak yang menyaksikan atau mengalaminya. Kanak-kanak ini mungkin mengalami pelbagai masalah perkembangan, tingkah laku dan emosi. Menurut kajian oleh UNICEF pada tahun 2018, kira-kira 73% kanak-kanak di Malaysia pernah menyaksikan keganasan rumah tangga dalam keluarga mereka.
Antara kesan yang sering dialami oleh kanak-kanak ini termasuk:
- Masalah kesihatan mental seperti kemurungan, kebimbangan, PTSD dan gangguan tingkah laku.
- Prestasi akademik yang rendah atau ponteng sekolah akibat tekanan emosi dan ketidakstabilan di rumah.
- Kesukaran dalam perhubungan sosial dan pembentukan perhubungan yang sihat pada masa hadapan.
- Risiko tinggi untuk menjadi pelaku atau mangsa keganasan rumah tangga apabila dewasa.
Kanak-kanak yang terdedah kepada keganasan rumah tangga juga mungkin terpaksa berdepan dengan perubahan hidup yang besar seperti perpindahan rumah, perpisahan daripada ibu bapa atau kemasukan ke dalam sistem kebajikan kanak-kanak. Ini boleh menimbulkan tekanan dan ketidakstabilan yang lebih besar dalam kehidupan mereka.
2. Perpecahan keluarga
Keganasan rumah tangga sering membawa kepada perpecahan keluarga, sama ada melalui perpisahan, penceraian atau pengasingan ahli keluarga untuk menjaga keselamatan mangsa. Menurut statistik oleh Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM), sebanyak 3,080 kes perceraian pada tahun 2020 adalah disebabkan oleh keganasan rumah tangga.
Perpecahan keluarga ini boleh menyebabkan pelbagai cabaran dan tekanan kepada ahli keluarga, terutamanya kanak-kanak. Mereka mungkin perlu menyesuaikan diri dengan perubahan struktur keluarga, tempat tinggal dan rutin harian. Dalam sesetengah kes, perpecahan ini juga boleh menyebabkan kesukaran kewangan atau kemiskinan jika mangsa terpaksa menyara keluarga dengan sumber yang terhad.
3. Kesan transgenerasi
Keganasan rumah tangga sering mewujudkan kitaran penderaan antara generasi. Kanak-kanak yang membesar dalam persekitaran keganasan rumah tangga lebih cenderung untuk menjadi pelaku atau mangsa keganasan apabila dewasa. Menurut satu kajian oleh Universiti Putra Malaysia pada tahun 2019, kira-kira 60% pelaku keganasan rumah tangga di Malaysia mempunyai sejarah menyaksikan atau mengalami penderaan semasa kanak-kanak.
Kitaran ini berlaku kerana kanak-kanak mempelajari dan menormalkan tingkah laku ganas sebagai cara untuk menyelesaikan konflik atau meluahkan emosi. Tanpa intervensi dan pemulihan yang sewajarnya, mereka mungkin mengulangi corak tingkah laku ini dalam hubungan mereka sendiri, seterusnya meneruskan kitaran penderaan kepada generasi seterusnya.
Kesan kepada masyarakat
1. Kos ekonomi
Keganasan rumah tangga menimbulkan kos ekonomi yang besar kepada masyarakat. Ini termasuk kos penjagaan kesihatan untuk merawat kecederaan fizikal dan masalah kesihatan mental mangsa, kos perkhidmatan sosial dan kebajikan untuk menyokong mangsa dan keluarga mereka, serta kos sistem keadilan jenayah untuk mengendalikan kes dan menghukum pelaku.
Menurut satu kajian oleh Universiti Malaya pada tahun 2017, kos ekonomi keganasan rumah tangga di Malaysia dianggarkan sekitar RM3.5 bilion setahun. Ini merangkumi kos langsung seperti rawatan perubatan dan kos tidak langsung seperti kehilangan produktiviti akibat kecederaan atau masalah kesihatan mental mangsa.
2. Impak terhadap produktiviti dan pembangunan ekonomi
Keganasan rumah tangga juga memberi kesan negatif terhadap produktiviti dan pembangunan ekonomi negara. Mangsa yang mengalami kecederaan atau masalah kesihatan mental akibat penderaan sering menghadapi kesukaran untuk bekerja atau mengekalkan pekerjaan mereka. Ini boleh menyebabkan kehilangan sumber manusia dan kemahiran dalam tenaga kerja.
Selain itu, kanak-kanak yang terdedah kepada keganasan rumah tangga mungkin menghadapi kesukaran dalam pembelajaran dan perkembangan, seterusnya menjejaskan potensi dan sumbangan mereka kepada ekonomi pada masa hadapan. Menurut laporan oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) pada tahun 2018, kerugian produktiviti global akibat keganasan terhadap wanita dianggarkan sekitar USD1.5 trilion.
3. Norma sosial dan ketidaksaksamaan gender
Keganasan rumah tangga mencerminkan dan mengekalkan norma sosial serta ketidaksaksamaan gender dalam masyarakat. Dalam kebanyakan kes, keganasan rumah tangga dilakukan oleh lelaki terhadap pasangan wanita mereka, mencerminkan ketidakseimbangan kuasa dan sikap dominasi lelaki dalam hubungan. Menurut statistik oleh Polis Diraja Malaysia (PDRM), kira-kira 80% mangsa keganasan rumah tangga di Malaysia adalah wanita.
Norma sosial yang menggalakkan keganasan sebagai cara untuk menyelesaikan konflik atau menunjukkan kuasa, serta kepercayaan bahawa keganasan dalam keluarga adalah perkara “peribadi” yang tidak seharusnya dicampuri, boleh menyukarkan usaha untuk mencegah dan menangani keganasan rumah tangga. Ia juga boleh menyebabkan mangsa berasa malu atau takut untuk mendapatkan bantuan, atau dipersalahkan atas penderaan yang mereka alami.
Apakah Faktor yang Menyebabkan Keganasan Rumah Tangga?
Keganasan rumah tangga berpunca daripada pelbagai faktor yang kompleks dan saling berkait. Antara faktor-faktor yang menyebabkan keganasan rumah tangga termasuk ketidakseimbangan kuasa dalam hubungan, sejarah penderaan atau trauma silam, masalah kesihatan mental dan penyalahgunaan bahan, tekanan hidup, persekitaran sosial dan budaya yang menggalakkan keganasan, serta kurangnya kemahiran komunikasi dan penyelesaian konflik yang sihat.
Faktor-faktor ini boleh menyebabkan seseorang bertindak ganas terhadap ahli keluarga mereka sebagai cara untuk mengawal, meluahkan kemarahan atau mengatasi masalah peribadi mereka, seterusnya mewujudkan kitaran penderaan yang sukar untuk dipecahkan tanpa intervensi dan sokongan yang sewajarnya.
Bagaimana Cara Menangani Keganasan Rumah Tangga?
Dalam mengatasi keganasan rumah tangga, ia memerlukan pendekatan holistik yang melibatkan pelbagai strategi dan kerjasama daripada pelbagai pihak.
Cara menangani keganasan rumah tangga termasuk memperkasakan mangsa melalui perkhidmatan sokongan seperti kaunseling, perlindungan undang-undang dan bantuan kewangan; memperkukuhkan penguatkuasaan undang-undang dan sistem kehakiman untuk memastikan pelaku dipertanggungjawabkan; menyediakan program intervensi dan pemulihan untuk pelaku bagi menangani punca tingkah laku ganas; melaksanakan kempen kesedaran awam untuk mendidik masyarakat tentang keganasan rumah tangga dan menggalakkan norma sosial yang sihat; dan menangani ketidakseimbangan kuasa dalam hubungan melalui perubahan dasar dan inisiatif pencegahan.
Usaha menyeluruh dan berterusan ini adalah penting untuk memutuskan kitaran keganasan dan membina persekitaran yang lebih selamat dan menyokong untuk semua.